Giai đoạn tam cá nguyệt thứ 3 và những điều mẹ bầu nên biết

Tam cá nguyệt thứ 3, từ tuần 28 đến tuần 40 của thai kỳ, là giai đoạn quan trọng nhất trong quá trình mang thai, khi mẹ bầu cần chuẩn bị kỹ lưỡng cả về thể chất và tinh thần để chào đón bé yêu. Đây cũng là thời điểm cơ thể mẹ có nhiều thay đổi rõ rệt, đồng thời thai nhi cũng phát triển mạnh mẽ. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về các thay đổi của mẹ và bé trong tam cá nguyệt thứ 3 và những điều mẹ bầu cần biết để có một kỳ mang thai an toàn và khỏe mạnh.

1. Sự Phát Triển Của Thai Nhi Trong Tam Cá Nguyệt Thứ 3

Trong giai đoạn tam cá nguyệt thứ 3, bé yêu phát triển nhanh chóng và chuẩn bị sẵn sàng để chào đời. Dưới đây là các mốc phát triển chính của thai nhi:

1.1. Tuần 28 - 32: Bé Tăng Trưởng Nhanh Chóng

• Cân nặng: Từ tuần 28, bé có cân nặng khoảng 1 kg và sẽ tăng dần lên đến 1,5 kg vào tuần 32. Kích thước của bé bằng một trái dưa lưới cỡ nhỏ.

• Phát triển hệ thần kinh: Não bộ phát triển nhanh chóng, bé bắt đầu phản xạ và học cách điều khiển các cử động cơ bản.

• Phổi và hệ tiêu hóa: Phổi bé tiếp tục hoàn thiện, chuẩn bị cho quá trình hô hấp sau sinh. Hệ tiêu hóa cũng đang phát triển, nhưng bé vẫn nhận dinh dưỡng từ nhau thai.

1.2. Tuần 33 - 36: Bé Hoàn Thiện Các Bộ Phận

• Da bé: Lớp mỡ dưới da dày lên, giúp làn da trở nên hồng hào và mềm mại hơn.

• Phát triển xương: Xương của bé trở nên cứng cáp, nhưng hộp sọ vẫn linh hoạt để dễ dàng hơn khi chào đời.

• Chuyển động của bé: Bé có thể xoay chuyển vị trí trong tử cung và bắt đầu dịch chuyển đầu xuống dưới để chuẩn bị cho quá trình sinh nở.

1.3. Tuần 37 - 40: Bé Sẵn Sàng Chào Đời

• Cân nặng và chiều dài: Vào tuần 37, bé nặng khoảng 2,5 – 3,5 kg và dài từ 48 – 52 cm. Đến tuần 40, bé đã sẵn sàng chào đời.

• Phát triển phổi hoàn chỉnh: Đây là thời điểm phổi bé đã sẵn sàng để hoạt động bên ngoài tử cung.

• Bé ít cử động hơn: Do không gian trong tử cung trở nên chật chội, bé ít di chuyển hơn nhưng các cử động của bé vẫn có thể cảm nhận rõ ràng.

2. Những Thay Đổi Của Cơ Thể Mẹ Trong Tam Cá Nguyệt Thứ 3

Tam cá nguyệt thứ 3 là giai đoạn mẹ bầu trải qua nhiều thay đổi cả về thể chất lẫn tinh thần. Dưới đây là những điều mẹ cần lưu ý:

2.1. Tăng Cân

Mẹ bầu sẽ tăng khoảng 5-7 kg trong giai đoạn này. Đây là do sự phát triển nhanh của thai nhi cũng như lượng nước ối và sự tích tụ mỡ chuẩn bị cho việc nuôi con sau khi sinh. Mẹ cần theo dõi cân nặng để tránh tình trạng tăng cân quá mức có thể dẫn đến tiểu đường thai kỳ hoặc các vấn đề sức khỏe khác.

2.2. Khó Thở Và Mệt Mỏi

Do tử cung ngày càng to ra, phổi và các cơ quan nội tạng khác bị chèn ép, khiến mẹ bầu cảm thấy khó thở. Điều này thường gặp nhất vào giai đoạn cuối của thai kỳ khi bé di chuyển xuống phần dưới bụng. Mệt mỏi là trạng thái phổ biến, mẹ cần nghỉ ngơi nhiều và giữ tinh thần thoải mái.

2.3. Đau Lưng Và Chuột Rút

Do trọng lượng cơ thể tăng lên, vùng lưng dưới của mẹ phải chịu áp lực lớn, gây ra các cơn đau lưng. Ngoài ra, chuột rút ở chân thường xuất hiện vào ban đêm, gây khó chịu cho mẹ. Để giảm bớt, mẹ nên duy trì tư thế ngồi và ngủ đúng cách, tập các bài tập giãn cơ nhẹ nhàng và uống đủ nước.

2.4. Sưng Phù Tay Chân

Sưng phù là hiện tượng phổ biến do sự gia tăng tuần hoàn máu và dịch cơ thể. Tuy nhiên, nếu hiện tượng này kèm theo các triệu chứng như đau đầu, mờ mắt hoặc đau bụng, mẹ cần liên hệ ngay với bác sĩ vì đó có thể là dấu hiệu của tiền sản giật.

2.5. Chuẩn Bị Cho Cơn Co Thắt

Trong những tuần cuối, mẹ có thể cảm thấy những cơn co thắt nhẹ, còn được gọi là co thắt Braxton Hicks, như một cách cơ thể tập dượt cho quá trình sinh nở. Tuy nhiên, nếu cơn co thắt trở nên đều đặn và đau đớn, đó có thể là dấu hiệu bắt đầu chuyển dạ.

3. Chế Độ Dinh Dưỡng Và Vận Động Cho Mẹ Bầu

Chế độ dinh dưỡng giai đoạn tam cá nguyệt thứ 3 và vận động trong là yếu tố quan trọng giúp mẹ bầu duy trì sức khỏe và chuẩn bị tốt nhất cho việc sinh con.

3.1. Chế Độ Dinh Dưỡng

• Tăng cường canxi và sắt: Canxi giúp xương bé phát triển mạnh mẽ, trong khi sắt giúp duy trì lượng máu cho cả mẹ và bé, giảm nguy cơ thiếu máu sau sinh.

• Ăn thực phẩm giàu chất xơ: Do tình trạng táo bón thường gặp ở giai đoạn này, mẹ bầu nên ăn nhiều rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt để hỗ trợ hệ tiêu hóa.

• Uống đủ nước: Nước giúp cơ thể mẹ bầu duy trì tuần hoàn máu tốt và ngăn ngừa tình trạng sưng phù.

• Tránh thực phẩm có nhiều muối và đường: Những loại thực phẩm này có thể làm tăng nguy cơ bị phù nề và tiểu đường thai kỳ.

3.2. Vận Động Nhẹ Nhàng

• Tập các bài tập giãn cơ nhẹ: Yoga, bơi lội hoặc đi bộ nhẹ giúp mẹ duy trì sự linh hoạt, giảm đau lưng và hỗ trợ quá trình chuyển dạ.

• Không nên đứng hoặc ngồi quá lâu: Thay đổi tư thế thường xuyên giúp giảm áp lực lên chân và cột sống, ngăn ngừa chuột rút và sưng phù. 

4. Lịch Khám Thai Chi Tiết Cho Bà Bầu Mang Thai 3 Tháng Cuối

Ba tháng cuối thai kỳ là thời điểm rất quan trọng vì mẹ đang chuẩn bị đón thai nhi trong bụng chào đời. Trong giai đoạn này, thai phụ cần đi khám thai định kỳ để theo dõi sức khỏe của mẹ và bé. Ngoài ra, ở ba tháng cuối, khi đi khám thai định kỳ, thai phụ còn được hướng dẫn nhận biết các dấu hiệu của việc chuyển dạ sinh đồng thời xử lý kịp thời các bất thường xảy ra, ngăn ngừa chuyển dạ sinh non.

4.1. Thai nhi 28 - 32 tuần tuổi: khám 1 lần

Khám thai: đo chiều cao tử cung, đo vòng bụng, nghe tim thai

Tiêm ngừa uốn ván: tiêm vắc-xin ngừa uốn ván cho mẹ để phòng ngừa bệnh uốn ván rốn cho thai nhi, tiêm hai mũi cách nhau một tháng, mũi thứ hai cách ngày sinh dự kiến ít nhất là một tháng.

Xét nghiệm:

• Xét nghiệm nước tiểu: phát hiện và điều trị những bệnh lý như tăng huyết áp thai kỳ, đái tháo đường thai kỳ, nhiễm trùng tiết niệu-sinh dục

• Siêu âm thai:

  • Xác định ngôi thai và hướng dẫn xoay ngôi thai

  • Đo độ dài cổ tử cung đánh giá nguy cơ sinh non

  • Xác định vị trí nhau bám và độ trưởng thành của bánh nhau

  • Ước lượng cân thai thông qua các chỉ số sinh học của thai nhi như vòng đầu, chiều dài xương đùi, vòng bụng,...

• Siêu âm màu: để đánh giá tình trạng sức khỏe của thai nhi thông qua các thông số Doppler động mạch rốn, động mạch não giữa.

4.2. Thai nhi 32 - 36 tuần tuổi: khám 2 tuần/ lần

Khám thai:

• Đo chiều cao tử cung, đo vòng bụng, nghe tim thai

• Khám trong, kiểm tra cổ tử cung và các dấu hiệu chuyển dạ sinh non.

Xét nghiệm:

• Xét nghiệm nước tiểu: phát hiện và điều trị những bệnh lý như tăng huyết áp thai kỳ, đái tháo đường thai kỳ, nhiễm trùng tiết niệu-sinh dục

• Siêu âm thai:

  • Xác định ngôi thai và hướng dẫn xoay ngôi thai

  • Xác định vị trí nhau bám và độ trưởng thành của bánh nhau

  • Ước lượng cân thai thông qua các chỉ số sinh học của thai nhi như vòng đầu, chiều dài xương đùi, vòng bụng, ...

• Xét nghiệm Non-Stress-Test (NST) tùy trường hợp nếu có chỉ định: nhằm kiểm tra sức khỏe của thai nhi và kiểm tra xem em bé có nhận đủ oxy hay không.

4.3. Thai nhi 36 - 39 tuần tuổi: khám 1 tuần/ lần

Khám thai:

• Đo chiều cao tử cung, đo vòng bụng, nghe tim thai
• Khám trong, kiểm tra cổ tử cung và các dấu hiệu sắp sinh.

Xét nghiệm:

• Xét nghiệm nước tiểu: phát hiện và điều trị những bệnh lý như tăng huyết áp thai kỳ, đái tháo đường thai kỳ, nhiễm trùng tiết niệu-sinh dục

• Siêu âm thai:

  • Xác định ngôi thai và hướng dẫn xoay ngôi thai

  • Xác định vị trí nhau bám và độ trưởng thành của bánh nhau

  • Ước lượng cân thai thông qua các chỉ số sinh học của thai nhi như vòng đầu, chiều dài xương đùi, vòng bụng, ...

• Xét nghiệm Non-Stress-Test (NST): nhằm kiểm tra sức khỏe của thai nhi và kiểm tra xem em bé có nhận đủ oxy hay không.

4.4. Thai nhi sau 39 tuần tuổi: khám 3 ngày/ lần

Mục đích:

• Tìm dấu hiệu chuyển dạ sinh

• Cân nhắc khả năng thai phụ có thể sinh thường được hay không

• Cân nhắc việc tiếp tục theo dõi chờ chuyển dạ tự nhiên hay can thiệp chấm dứt thai kỳ đối với những trường hợp thai quá ngày dự sinh.

Các trình tự khám thai và các xét nghiệm cần thiết tương tự như giai đoạn từ 36-39 tuần tuổi. Những thăm khám và xét nghiệm đặc biệt trong giai đoạn này bao gồm:

• Kiểm tra khung chậu bằng cách khám trong và chụp X-quang khung chậu.

• Siêu âm màu khi thai từ 40 tuần trở lên để kiểm tra nước ối và tình trạng sức khỏe của thai nhi.

5. Chuẩn Bị Cho Quá Trình Sinh Nở

Khi bước vào tháng cuối của thai kỳ, mẹ bầu cần chuẩn bị sẵn sàng cho ngày chào đón bé yêu.

5.1. Chuẩn Bị Tâm Lý

• Tham gia các lớp học tiền sản: Các lớp học này sẽ giúp mẹ bầu trang bị kiến thức về quá trình chuyển dạ, các phương pháp giảm đau và cách chăm sóc bé sơ sinh. Mẹ hãy tham khảo lớp học tiền sản tại Tp Hồ Chí Minh của Ngọc Thảo Mom And Baby nhé!

• Giữ tâm lý thoải mái: Lo lắng và căng thẳng có thể ảnh hưởng đến quá trình chuyển dạ, vì vậy mẹ bầu cần nghỉ ngơi nhiều và chia sẻ tâm tư với người thân.

5.2. Chuẩn Bị Vật Dụng Cần Thiết

• Chuẩn bị túi đồ đi sinh: Mẹ bầu nên chuẩn bị túi đồ với các vật dụng cần thiết như quần áo, tã, khăn ướt, sữa bột (nếu cần), các giấy tờ y tế và vật dụng cá nhân.

• Chuẩn bị sẵn phương tiện di chuyển: Đảm bảo rằng gia đình đã có kế hoạch rõ ràng về việc di chuyển đến bệnh viện khi có dấu hiệu chuyển dạ.

6. Dấu Hiệu Chuyển Dạ Mẹ Cần Biết

Khi mẹ bầu có những dấu hiệu sau, có thể đây là lúc bé chuẩn bị chào đời:

• Cơn co thắt đều đặn: Các cơn co thắt ngày càng mạnh và đau hơn, kéo dài và không biến mất khi thay đổi tư thế.

• Vỡ ối: Dấu hiệu của việc nước ối tràn ra có thể là lúc mẹ sắp chuyển dạ.

• Dịch nhầy máu: Một ít dịch nhầy máu xuất hiện có thể là dấu hiệu cổ tử cung bắt đầu mở.

Tam cá nguyệt thứ 3 là giai đoạn quan trọng khi mẹ bầu và bé cùng nhau chuẩn bị cho hành trình sinh nở. Hiểu rõ những thay đổi của cơ thể, cách chăm sóc sức khỏe và chuẩn bị tinh thần sẽ giúp mẹ bầu có một thai kỳ an toàn và suôn sẻ, đồng thời tạo điều kiện tốt nhất cho bé chào đời khỏe mạnh